FOR: Ukryty dług publiczny wynosi 3 biliony złotych!

Oprócz jawnego długu publicznego, mającego formę zaciągniętych przez państwo zobowiązań finansowych wobec osób prywatnych i rozmaitych instytucji (krajowych i zagranicznych), na państwach i społeczeństwach spoczywa także ukryty dług publiczny, czyli ustawowe zobowiązania państwa do przyszłych wydatków. Według szacunków Forum Obywatelskiego Rozwoju ukryty dług stanowi 193% PKB, czyli ponad 3 biliony złotych, co w przeliczeniu na mieszkańca daje ponad 83 tys. zł.

1. Dług ukryty można ujmować szerzej lub węziej. Jednym z ujęć jest, przyjęta przez Parlament Europejski w lipcu 2013, nowa metodologia rachunków narodowych ESA 2010. Zgodnie z nią, w dodatkowej tablicy statystycznej państwa członkowskie od 2017 roku mają publikować szacunki zobowiązań rentowo-emerytalnych. Niektóre państwa, jak np. Wielka Brytania, już publikują dane na temat sumy ich zobowiązań rentowo-emerytalnych.

2. Obszerna literatura empiryczna wskazuje, że od pewnego poziomu jawny dług publiczny zaczyna mieć coraz silniejszy negatywny wpływ na wzrost gospodarczy. Podobnie jest z długiem ukrytym – powyżej pewnego poziomu zaczyna być coraz bardziej niebezpieczny. Próby finansowania nadmiernych, zaciągniętych wcześniej zobowiązań legislacyjnych, prowadzą bowiem do wzrostu podatków, a niekiedy do jawnego kryzysu, jak ostatnio w Portugalii i Grecji czy amerykańskim Detroit.

3. Od 30 września Forum Obywatelskiego Rozwoju na liczniku długu, oprócz jawnego długu publicznego, wyświetlać będzie także wartość największej części ukrytego długu polskiego państwa – sumę zobowiązań ZUS wobec obecnych i przyszłych emerytów. Dodajmy, że licznik długu nie będzie uwzględniał zobowiązań wynikających z rent przyznawanych przez ZUS, a także rent i emerytur z KRUS oraz dla służb mundurowych. Tak ujęty ukryty dług na koniec 2012 roku wynosił 3086 mld zł, stanowiąc 193% PKB. W przeliczeniu na mieszkańca wynosił ponad 83 tys. zł.

4. Proponowane przez rząd wywłaszczenie OFE z obligacji skarbowych, a de facto obywateli, mających w OFE oszczędności emerytalne, spowodowałaby co najwyżej przejściowy spadek jawnego długu publicznego, ale trwały wzrost ukrytego długu publicznego. Można sądzić, że uzyskane w ten sposób środki umożliwią rządowi odłożenie w czasie koniecznych reform finansów publicznych, a mogą posłużyć sfinansowaniu wyższych wydatków budżetu. W efekcie wzrostowi długu ukrytego nie będzie towarzyszył proporcjonalny spadek długu jawnego.

5. Polskiej gospodarce grozi trwałe spowolnienie. Przez co najmniej 20 najbliższych lat liczba osób w wieku produkcyjnym będzie spadać, stopa inwestycji w Polsce należy od lat do najniższych w regionie, spowalnia także tempo wzrostu produktywności. Te negatywne trendy można częściowo odwrócić, wymaga to jednak reform. Istnieje poważne ryzyko, że dzięki pozornej poprawie stanu finansów publicznych, po wywłaszczeniu OFE z obligacji skarbowych, reformy zostaną odłożone na później.

6. Efektem pozornej poprawy stanu finansów publicznych osiągniętej za pomocą wywłaszczenia OFE z obligacji byłby więc większy łączny dług publiczny (mniejszy spadek długu jawnego niż wzrost ukrytego) oraz wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego (skutek odkładania reform).

7. Od 30 września br. jawny dług publiczny pokazywany na liczniku długu będzie wyświetlany zgodnie z metodologią ESA 95, a nie metodologią krajową, sztucznie wyłączającą zadłużenie Krajowego Funduszu Drogowego z państwowego długu publicznego. Oznacza to wzrost wyświetlanej wartości o ok. 53 mld zł/1400 zł na osobę. Jawny dług publiczny zostanie zaktualizowany po opublikowaniu przyjętej przez rząd w piątek Strategii zarządzania długiem publicznym na lata 2014-2017.

8. Szacunkowa bieżąca wartość jawnego i ukrytego długu publicznego wyświetlana jest obecnie na:
- stronie internetowej www.dlugpubliczny.org.pl
- ekranie LED na budynku „Cepelii” na skrzyżowaniu Al. Jerozolimskich i ul. Marszałkowskiej
- ekranie LED na skrzyżowaniu ul. Marszałkowskiej i ul. Świętokrzyskiej (jako 10-sek. spot)
- ekranie LED na skrzyżowaniu Al. Jerozolimskich i ul. Kruczej (jako 10-sek. spot)
- ekranie LED na Rondzie Dmowskiego (jako 10-sek. spot).