Większa jawność procesu karnego – ustawa podpisana przez Prezydenta

Zwiększenie transparentności procesów karnych – to główny cel podpisanej 11 lipca 2016 r. przez Prezydenta RP ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z nowymi przepisami prokurator będzie mógł zgłaszać wiążący sprzeciw wobec wyłączenia jawności rozprawy. Do tej pory sąd mógł – choć nie musiał – wedle swego uznania wyłączyć jawność rozprawy z urzędu lub na wniosek strony. Po wejściu w życie ustawy (po 14 dniach od jej ogłoszenia) prokurator będzie uprawniony poprzez wniesienie sprzeciwu przeciwdziałać bezzasadnemu wyłączeniu konstytucyjnej zasady jawności rozprawy.

Kolejną zmianą jest wprowadzenie zasady, zgodnie z którą przedstawiciele mediów będą mogli rejestrować każdą jawną rozprawę. Dotychczas sąd mógł na to zezwolić, teraz nie będzie to zależało od oceny przez ten organ celowości takiej rejestracji. – Nie bójmy się mediów, nie bójmy się jawności rozpraw; państwo powinno umożliwiać kontrolę trzeciej władzy – mówi Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. – Jestem przekonany, ze więcej jawności będzie zaletą i rzuci wiele światła na dyskusyjne i nie zawsze zrozumiałe decyzje wymiaru sprawiedliwości – dodaje.

Nowe przepisy poszerzają również możliwość przystępowania organizacji pozarządowych do procesów (w statucie muszą mieć określony cel związany z przedmiotem sporu między stronami). Przed zmianami sąd dopuszczał organizację do udziału w postępowaniu, jeśli przemawiał za tym interes wymiaru sprawiedliwości. Po wejściu w życie znowelizowanych przepisów sąd będzie musiał dopuścić taką organizację, jeśli zgodzi się na to któraś ze stron, nawet gdy druga się sprzeciwia. Strony będą mogły cofnąć wyrażoną zgodę. Sąd – niezależnie od stanowiska stron będzie mógł dopuścić przedstawiciela danej organizacji, gdyby uznał, że leży to w interesie wymiaru sprawiedliwości.

Podpisana dzisiaj ustawa wprowadza także modyfikacje dotyczące trybu uchylania tajemnicy lekarskiej. Dysponentem tej tajemnicy po śmierci pacjenta powinny być osoby mu najbliższe. Zgodnie z tymi przepisami będą mogły skutecznie zwolnić lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej w interesie zmarłego pacjenta. Umożliwi to poznanie całokształtu okoliczności związanych z jego stanem zdrowia i może poprzedzać decyzję o złożeniu zawiadomienia o przestępstwie.