UOKiK: Wysokość kar w 2012 roku wyniosła 165 mln zł

859 decyzji z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz bezpieczeństwa produktów a także kary finansowe w wysokości ponad 165 mln zł — to efekty pracy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w 2012 roku

Podstawowym instrumentem Prezes Urzędu w zakresie ochrony konkurencji są postępowania antymonopolowe. Mogą się one zakończyć m.in. nakazem zaniechania kwestionowanych działań oraz nałożeniem sankcji finansowych. W 2012 roku Prezes UOKiK prowadziła 469 postępowań wyjaśniających oraz 147 postępowań antymonopolowych – 106 dotyczyły nadużywania przez przedsiębiorców dominującej pozycji rynkowej a 41 niedozwolonych porozumień.                          

Prezes Urzędu wydała w ub. roku 86 decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, w tym 67 dotyczyły nadużywania pozycji dominującej, a 19 niedozwolonych porozumień. Jedną z nich było wykrycie porozumienia producenta produktów smarnych oraz współpracujących z nim dystrybutorów. Jak ustalono, spółka  Orlen Oil od 2003 r. zobowiązywała swoich partnerów handlowych do sprzedaży środków smarnych z linii Platinum (m.in. olejów silnikowych) po cenach minimalnych. Dystrybutorzy nie mogli oferować tych produktów poniżej stawek wskazanych przez producenta, pomniejszonych o rabat. Na spółkę Orlen Oil została nałożona kara finansowa w wysokości blisko 2 mln zł.

2012 r. był rekordowy pod względem liczby wniosków o objęcie programem łagodzenia kar leniency. Wpłynęło wówczas 16 zgłoszeń przedsiębiorców, podczas gdy w 2004-2011, czyli w minionych latach obowiązywania programu, było ich łącznie 30.

Prezes UOKiK przysługuje również prawo kontroli koncentracji w celu niedopuszczenia do sytuacji, w której w wyniku transakcji powstanie podmiot dominujący na rynku. Urząd prowadził w ubiegłym roku 194 sprawy dotyczące fuzji i przejęć przedsiębiorców. Wszystkie 137 decyzji zakończyło się wydaniem zgody na dokonanie transakcji, z czego w jednym przypadku warunkowo dopuszczono przejęcie. Najwięcej zgłoszeń dotyczyło usług IT, Internetu i telewizji (19) oraz nieruchomości budownictwa i usług deweloperskich (15).

Z ochroną konkurencji ściśle związane jest monitorowanie pomocy publicznej. Prezes UOKiK m.in. opiniuje projekty pomocy publicznej udzielanej przez państwo przedsiębiorcom w ramach programów pomocowych oraz decyzji indywidualnych przed ich wysłaniem do Komisji Europejskiej, która podejmuje decyzje w sprawach zgodności wsparcia z przepisami unijnymi. W 2012 roku do Prezes Urzędu wpłynęło 509 wniosków o wydanie interpretacji i 396 projektów dokumentów rządowych do przeanalizowania pod kątem potencjalnego wystąpienia pomocy publicznej. Komisji Europejskiej notyfikowano 41 projektów, z czego 31 dotyczyło pomocy indywidualnej, 2 – pomocy indywidualnej na restrukturyzację, a 8 – programów pomocowych.

UOKiK prowadził w ubiegłym roku 450 postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W efekcie Prezes Urzędu wydała 324 decyzje. W 85 rozstrzygnięciach nakazano zaniechanie niedozwolonych działań, w 108 stwierdzono zaprzestanie ich stosowania. Ponadto wydanych zostało 131 decyzji zobowiązujących przedsiębiorcę do zmiany praktyki.

W przypadku wielu rodzajów usług konsument nie ma możliwości negocjowania treści umowy – jego rola sprowadza się do jej zaakceptowania bądź odrzucenia. Stąd też pojawia się niebezpieczeństwo narzucenia mu postanowień, które nie zawsze są korzystne. W 2012 roku Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów kontynuował kontrole wzorców umownych stosowanych przez przedsiębiorców, z których  opublikowano 6 raportów. Przeprowadzono między innymi kontrole w związku z przygotowaniami do turnieju mistrzostw Europy w piłce nożnej. Urząd przeanalizował  wzorce umów i regulaminy stosowane przez przewoźników lotniczych, kolejowych oraz przedsiębiorców świadczących usługi wynajmu samochodów osobowych w Polsce.

Ponadto w 2012 roku Urząd skierował do sądu 47 pozwów o uznanie klauzul za niedozwolone.

Ochronie konsumentów służą także postępowania w sprawach ogólnego bezpieczeństwa produktów. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać np. wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie dla jego użytkowników, jak również nałożyć karę finansową — do 100 tys. zł. W ubiegłym roku Urząd prowadził 350 spraw związanych z ogólnym bezpieczeństwem produktów, wydanych zostało 136 decyzji. Ponadto do Urzędu wpłynęły 93 dobrowolne powiadomienia od przedsiębiorców o tym, że wprowadzone przez nich do obrotu produkty nie spełniają wymogów bezpieczeństwa. Najwięcej (68) pochodziło z branży motoryzacyjnej, pozostałe dotyczyły m.in. sprzętu elektrycznych i silników do łodzi rekreacyjnych.

Kontrola bezpieczeństwa wprowadzanych na rynek produktów prowadzona jest też w ramach postępowań z zakresu systemu oceny zgodności. Postępowania dotyczą ponad 20 grup wyrobów np. artykułów elektrycznych czy zabawek, oznaczonych znakiem CE, które muszą spełniać wymagania określone w polskich przepisach wydanych na podstawie prawa Unii Europejskiej. Urząd prowadzi postępowania współpracując z wyspecjalizowanymi instytucjami takimi jak urzędy morskie czy organy nadzoru budowlanego. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać np. wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie. W ub. roku UOKiK prowadził 426 spraw z zakresu systemu oceny zgodności. Prezes UOKiK wydała 312 decyzji, w tym w 39 przypadkach nałożyła na przedsiębiorców określone obowiązki.

UOKiK jest odpowiedzialny również za zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Przeprowadzone w 2012 roku kontrole pokazały, że jakość paliw płynnych pogorszyła się w porównaniu z rokiem ubiegłym. Badania wykazały, że 4,14 proc. próbek paliwa ze skontrolowanych 483 nie spełniało wymagań jakościowych. Poprawiła się natomiast jakość gazu skroplonego (LPG) - stwierdzono zaledwie 1,11 proc. nieprawidłowości z pobranych 450 próbek.

Ważnym elementem działań UOKiK w 2012 roku były także prace legislacyjne. Urząd przeanalizował ponad 2,1 tys. projektów aktów prawnych oraz stanowisk do projektów sejmowych pod względem ich wpływu na konkurencję i konsumentów. W 2012 r. prowadzone były m.in. prace nad projektami założeń i nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Celem zmian ma być skuteczniejsze wykrywanie praktyk ograniczających konkurencję. Służyć ma temu m.in. wprowadzenie odpowiedzialności finansowej osób fizycznych oraz instytucji dobrowolnego poddania się karze przez przedsiębiorcę.  Wprowadzony ma zostać również katalog tzw. środków zaradczych. Ich zastosowanie będzie polegać na wskazaniu w decyzji stwierdzającej praktykę konkretnych działań, do których wykonania przedsiębiorca zostanie zobligowany w celu szybkiego i skutecznego przywrócenia konkurencji na rynku. Nowelizacją objęto także program łagodzenia kar leniency.

W ubiegłym roku przeprowadzono także kampanie informacyjne, mi.n. promującą wiedzę na temat skutków antykonkurencyjnych porozumień, pod hasłem Przedsiębiorco, nie zmawiaj się!  Ponadto w ramach przygotowań do turnieju piłkarskiego EURO 2012 UOKiK współpracował z Ukraińską Federacją Wszystkich Konsumentów „PULSE”. Efektem były cykliczne informacje prasowe wysyłane do mediów oraz publikowane na stronie internetowej Urzędu, przypominające polskim i zagranicznym konsumentom o ich prawach. W ramach działań edukacyjnych Urząd przygotował również specjalną broszurę, w której po polsku, ukraińsku i angielsku informował o prawach kibiców wybierających się na mecze do Polski lub na Ukrainę. Broszura w nakładzie 15 tysięcy egzemplarzy  była dystrybuowana w obu krajach, m.in. w hotelach, siedzibach rzeczników konsumentów i centrach informacji turystycznej miast-gospodarzy.