Posłowie Barbara Dziuk i Grzegorz Wojciechowski zwrócili się do ministra sprawiedliwości z prośbą o interwencję dotyczącą ściągalności alimentów oraz prawa do świadczenia 500 Plus. Powołali się na przykład, w którym orzekały sądy z naszego regionu. "W przedmiotowej sprawie to Sąd Okręgowy w Ostrołęce jest organem centralnym" - podkreślił w odpowiedzi wiceminister Michał Wójcik.
Interpelacja dwójki posłów do ministra sprawiedliwości dotyczyła ściągalności świadczeń alimentacyjnych oraz prawa do świadczenia wychowawczego z tytułu programu "Rodzina 500 plus".
- Na podstawie prowadzonych statystyk problem z egzekucją świadczeń alimentacyjnych dotyczył w 2018 roku prawie miliona dzieci w Polsce. Jak wskazują specjaliści z zakresu prawa cywilnego, problem dotykał co dziesiątego dziecka i młodej osoby do 25. roku życia. Polska zaliczana była wtedy do krajów Unii Europejskiej, które najsłabiej radziły sobie ze ściągalnością tych świadczeń. W 2019 roku po zmianach w ustawodawstwie nastąpiła znaczna poprawa w tej materii. Dane ministerialne wskazują, że wzrost ściągalności alimentów wyniósł prawie 300%. Wskazane dane mogą napawać optymizmem. Mimo znacznej poprawy nadal duża część matek samotnie wychowujących dzieci boryka się z trudnościami dotyczącymi alimentacji - wskazują posłowie Barbara Dziuk i Grzegorz Wojciechowski.
Posłowie podali również przykład, w którym - jak się okazało - orzekały sądy z naszego regionu:
Do biur poselskich zgłaszają się często osoby, które mają duże trudności w otrzymaniu należnych im świadczeń. Istotnym problemem jest egzekucja świadczeń alimentacyjnych w przypadku, gdy jednym z rodziców jest obcokrajowiec. Do biura zgłosiła się matka samotnie wychowująca dziecko, która również ma trudności w przedstawionej materii. Prosiła ona o interwencję w sprawie wyjaśnienia braku skuteczności egzekucji alimentów na rzecz jej małoletniego syna od dłużnika (ojca dziecka), który jest obywatelem Danii, wskazując jednocześnie, że brak przeprowadzenia przez władze duńskie skutecznego postępowania egzekucyjnego pozbawia małoletniego środków finansowych niezbędnych dla jego normalnej egzystencji. Pomimo że Polska i Dania są stronami Konwencji o prawach dziecka, która określa, że "państwa-strony podejmą wszelkie właściwe kroki dla zapewnienia łożenia na utrzymanie dziecka ze strony rodziców lub innych osób ponoszących odpowiedzialność finansową za dziecko, zarówno na terenie państwa-strony, jak i za granicą", matka dziecka nie otrzymała do tej pory żadnej pomocy w tym zakresie. Dodatkowo odmówiono jej prawa do otrzymania świadczenia 500+ przysługującego jej na małoletnie dziecko, pomimo że zgłaszała się w tej sprawie do odpowiednich organów administracji. Organy w uzasadnieniach podnosiły, że w przedstawionym przypadku zastosowanie powinny mieć przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Ojciec dziecka w świetle ustawodawstwa polskiego nie jest uprawniony do ubiegania się o przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego na małoletniego, w związku z czym nie dochodzi w sprawie do kumulacji praw do świadczeń wychowawczych w dwóch krajach podlegających ustawodawstwu unijnemu. Nie mają zatem zastosowania przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Innymi słowy, skoro potencjalny beneficjent świadczeń nie jest uprawniony do tych świadczeń w jednym z dwóch państw, w których zastosowanie mają przepisy unijne, to oczywiste jest to, że koordynacja nie ma miejsca [WSA w Łodzi z dnia 23 czerwca 2016 r., II SA/Łd 143/16 oraz wyrok WSA w Kielcach z dnia 6 czerwca 2017 r., II SA/Ke 549/17].
Do sprawy opisanej przez posłów odniósł się wiceminister sprawiedliwości Michał Wójcik. Jak podkreślił w odpowiedzi, sprawa znajduje się w kręgu zainteresowania ministerstwa sprawiedliwości. "W przedmiotowej sprawie to Sąd Okręgowy w Ostrołęce jest organem centralnym" - podkreślił Wójcik. Wymienił także informację o wyroku, jaki wydał w tej sprawie Sąd Rejonowy w Ostrowi Mazowieckiej. Poniżej odpowiedź wiceministra:
Sprawa p. M.J., będącej przedstawicielem ustawowym małoletniego M.L., o dochodzenie roszczeń alimentacyjnych od zobowiązanego do alimentacji p. J.L. znajduje się w zainteresowaniu Ministerstwa Sprawiedliwości od 2016 roku, w którym realizowana jest pod moim bezpośrednim nadzorem w Wydziale Międzynarodowych Postępowań Rodzinnych Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich. Z uwagi na kierowane przez p. J. pisma bezpośrednio do ministerstwa, wielokrotnie podejmowałem liczne działania interwencyjne takie jak m.in. kontakt z Familierestshuset (duński organ centralny), zarówno bezpośrednio, jak i za pośrednictwem Konsula RP w Danii. Powyższe działania miały na celu uzyskanie informacji o aktualnym stanie sprawy, jak również zwrócenie uwagi duńskich organów na fakt, iż wyrok z dnia 19 marca 2018 r. wydany przez Sąd Rejonowy w Ostrowi Mazowieckiej jest prawomocny i jako taki powinien zostać wykonany na terytorium Danii. W czerwcu 2019 r. podczas telefonicznego kontaktu z pracownikiem duńskiego organu centralnego ustalono, iż do tej pory alimenty na rzecz małoletniego M. nie były egzekwowane ponieważ ojciec małoletniego p. L. przedstawiał duńskim organom wyrok z 2015 r., zgodnie z którym małoletni miał zostać wydany do Danii.
Na moje polecenie, za pośrednictwem pani konsul, do duńskiego organu centralnego zostały przekazane wszystkie orzeczenia wydane w sprawie, z wyszczególnieniem ostatecznych rozstrzygnięć dotyczących władzy rodzicielskiej oraz zobowiązań alimentacyjnych. W efekcie powyższych działań w dniu 26 czerwca 2019 r. została wydana decyzja o uznaniu na terytorium Danii wyroku sądu polskiego i przekazaniu go do egzekucji. Również po zmianach na stanowisku Konsula RP w Danii podejmowałem próbę kontaktu celem uzyskania informacji o aktualnym stanie przedmiotowej sprawy z wykorzystaniem bezpiecznego kanału komunikacji którym dysponuje konsul. Mając na względzie dobro małoletniego M. wszelkie działania w niniejszej sprawie były objęte moim bezpośrednim nadzorem i podejmowane były w sposób niezwłoczny, częstokroć również w sposób nieszablonowy – kontakt mailowy, telefoniczny, wykorzystanie wspomnianego już bezpiecznego kanału komunikacji.
Należy jednak wskazać, iż przedmiotowe działania mają charakter wspierający, bowiem w przedmiotowej sprawie to Sąd Okręgowy w Ostrołęce jest organem centralnym, bowiem zobowiązany do alimentacji ma miejsce zamieszkania w Danii. W niniejszej sprawie postępowanie egzekucyjne jest prowadzone przez właściwe instytucje duńskie, które są odpowiedzialne za prowadzenie działań zmierzających do wyegzekwowania alimentów na rzecz małoletniego. Duńska instytucja egzekucyjna Gaelds styrelsen przekazała Sądowi Okręgowemu w Ostrołęce, iż egzekucja należności alimentacyjnych została wszczęta w lipcu 2019 r., a w jej wyniku zajęto nadpłatę podatku dłużnika i przekazano wierzycielce alimenty w wysokości 2905,23 koron duńskich (ok. 1700 zł).
Niezależnie od działań podejmowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości, p. M.J. zainicjowała postępowanie przeciwko p. J.L., w rezultacie którego w dniu 26 czerwca 2019 r. Sąd Rejonowy w Ostrowi Mazowieckiej wydał wyrok w sprawie niealimentacji, uwzględniając jedynie okres od marca 2017 r.
Korzystając z możliwości jakie dają coroczne spotkania EJN – tj. Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych, w tym roku, podobnie jak i w latach ubiegłych, poleciłem oddelegować pracownika podległego mi Wydziału Międzynarodowych Postępowań Rodzinnych do udziału w spotkaniu z przedstawicielami innych organów centralnych. Jednakże z uwagi na ogólnoświatową sytuację związaną z pandemią COVID-19, spotkanie EJN nie doszło do skutku. Sprawa p. J. zostanie zgłoszona do omówienia na najbliższym spotkaniu. Mając powyższe na względzie wskazuję, iż w sytuacji przebywania dłużnika alimentacyjnego na terytorium Polski, (czyli w sytuacji zgoła odmiennej niż w sprawie p. M.J., gdzie zobowiązany do alimentacji ma miejsce zamieszkania na terytorium Danii), regulacje prawa procesowego cywilnego dotyczące egzekucji świadczeń alimentacyjnych przewidują szereg rozwiązań szczególnych zmierzających do zapewnienia sprawności i skuteczności tej egzekucji.
Jednocześnie, za pośrednictwem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej uzyskano informację, iż zgodnie z regulacjami unijnymi, utrwalonym orzecznictwem, między innymi w sprawach: C-119/91 (Una McMenamin), C-363/08 (Slanina) oraz w sprawie C-378/14 (Trapkowski), a także stanowiskiem Komisji Europejskiej, biologiczny ojciec, matka i dziecko zawsze powinni być traktowani jako członkowie rodziny w myśl art. 1 (i) paragraf 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 883/2004. Rozwód rodziców, czy ograniczenie praw rodzicielskich pozostają bez znaczenia przy ustalaniu państwa właściwego do wypłaty świadczeń rodzinnych dla wspólnego dziecka, które pozostaje na utrzymaniu obojga rodziców - w szczególności w przypadku zasądzonych alimentów.
2
4
18
30