Jak pomóc przedsiębiorcom w czasie pandemii?

Agencja Rozwoju Mazowsza S. A. na podstawie badań i spotkań z zainteresowanym stronami stworzyła katalog dobrych praktyk, mających usprawnić pomoc sfery publicznej we wspieraniu firm w dobie pandemii.

Czas pandemii wywołanej wirusem SARS COVID 19, trwający już rok, jest poligonem dla wszystkich grup społecznych. Wspólnym mianownikiem podejmowanych działań i decyzji administracyjnych jest dążenie do minimalizacji rozprzestrzeniania się wirusa wśród mieszkańców.

Problemy związane z pandemią

To, co dla obywateli stanowi mechanizm ochrony, jest jednocześnie źródłem problemów i wyzwań dla wielu mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. O ile ci pierwsi doświadczają zmian w postaci pracy i edukacji zdalnej, restrykcji sanitarnych, przymusowej kwarantanny, firmy zmagają się z recesją gospodarczą – spadkiem obrotów, zmianami zachowań konsumentów, przerwanymi łańcuchami dostaw, ograniczeniami w działalności po zamknięciu zakładów pracy. W wyniku czego pojawiają się problemy związane z płynnością finansową, redukacją kosztów, zwolnieniami pracowników, a w skrajnych przypadkach zamykaniem firm. W lokalnym otoczeniu takie sytuacje powodują pogorszenie nastrojów społecznych, zwiększenie bezrobocia, zwiększenie obciążeń finansowych sfery publicznej oraz mniejsze wpływy z podatków. To z kolei generuje kolejne bariery rozwoju: brak inwestycji, deficyt budżetowy, zwolnienia w sferze publicznej. Efekt domina wprowadzanych ograniczeń dla biznesu jest szybki i mocno oddziałuje na środowisko lokalnych miast.

Recesja gospodarcza często na trwale zmienia lokalną rzeczywistość, w której żyją mieszkańcy i funkcjonują podmioty publiczne i prywatne. Tworzą oni lokalny ekosystem, stając się dla siebie „zasobem”. Dlatego problemy przedsiębiorstw, rodzą obecnie duże zagrożenie dla całych lokalnych społeczności.

Pierwsza pomoc

Od początku pandemii COVID-19 wsparcie dla firm jest jednym z głównych tematów w przestrzeni publicznej w całej Europie. Wspólnym wysiłkiem stało się zmniejszenie oddziaływania konsekwencji „lock down”, czyli ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej. Podejmowane są liczne programy, przyjmowane regulacje na szczeblach krajowych, a ich siła oddziaływania jest często szeroka. Niestety, nie rozwiązuje to istotnych problemów uzależnionych od lokalnych czynników rynkowych. Reakcją lokalnych instytucji publicznych na obecną sytuację było wprowadzenie modelu ekonomii współdzielenia (sharing economy), który skierowany jest do przedsiębiorstw.

Po roku funkcjonowania w rzeczywistości pandemii doświadczyliśmy wielu ciekawych i nietypowych reakcji lokalnych samorządów. Zwolnienia z opłat za dzierżawioną powierzchnię publiczną czy zmniejszenie podatków lokalnych to pierwsze narzędzia, jakie zastosowały miasta w stosunku do firm – często była to też pierwsza pomoc, jaką otrzymały ze sfery publicznej. Obostrzenia w zakresie przemieszczania się obywateli oraz ograniczenia liczby klientów w przestrzeni handlowej wywołały lokalne inicjatywy związane z udrożnianiem korytarzy handlowych na bazarach, rozdawaniem maseczek czy organizacją publicznych mechanizmów zamawiania oraz dostarczania produktów do mieszkańców.

Hasło „Kupuj lokalnie” stało się w wielu miastach dobrze naoliwioną maszyną wspierania lokalnych sprzedawców. Trudno w tym miejscu nie odwołać się do inicjatyw zakupu chryzantem od lokalnych producentów, których spotkał problem zamkniętych cmentarzy w Dzień Wszystkich Świętych – to właśnie lokalne władze podjęły szybką inicjatywę odkupienia kwiatów i ozdobienia nimi różnych miejsc publicznych.

Co mówią badania?

Specyfika miast, możliwości instytucji publicznych i często pomysłowość lokalnych władz skutkowała wieloma różnymi inicjatywami. Przekonał się o tym zespół projektu Public4MMSME – Sharing economy model as a resource for MSMEs during COVID-19 recovery time, realizowanego w ramach Funduszu Wyszehradzkiego, który przez ostatnie kilka miesięcy skanował  zaangażowanie sfery publicznej we wspieraniu firm. W procesie zbierania danych zebrano ponad 150 różnych instrumentów i narzędzi, jakie skierowane były do przedsiębiorstw w 5 miejscach: Polsce, Słowacji, Węgrzech, Ukrainie i Mołdawii. Projekt miał na celu dzielenie się wiedzą poprzez poszukiwanie dobrych praktyk możliwych do wdrożenia u innych partnerów. Mając to na uwadze, każdy instrument był weryfikowany zarówno w kontekście wybranych kryteriów formalnych, jak i oceniany w kontekście transgranicznej mobilności jego efektów. Konsekwentnie powstał katalog 30 dobrych praktyk, który jest zestawem wybranych pomysłów dla instytucji publicznych w miastach, jak w modelu ekonomii dzielenia się można reagować na potrzeby firm w okresie recesji.

Także w Polsce

W przypadku Polski, definiowanie dobrych praktyk przeprowadził Dział Polityki Miejskiej i Innowacyjności w Agencji Rozwoju Mazowsza S.A., który był zarazem pomysłodawcą i inicjatorem konsorcjum realizującego projekt. Przeprowadzono wiele spotkań z burmistrzami i prezydentami miast, analizowano informacje prasowe, wykonano wiele wywiadów z przedstawicielami instytucji publicznych. W przedmiotowym katalogu znalazło się miejsce na 5 mazowieckich miast, których inicjatywy uznane zostały za wartościowe do zaprezentowania: Grodzisk Mazowiecki, Szydłowiec, Łomianki, Chorzele i Łochów. Na liście znalazła się również inicjatywa włączania lokalnych MŚP do grup zakupowych energii elektrycznej na bazie działalności Mazowieckiej Agencji Energetycznej – bardzo praktyczny model uznany przez naszych partnerów projektu.

Zapoznaj się z projektem

Czas recesji jest i będzie trudnym doświadczeniem dla lokalnej społeczności. Trudno uchronić będzie przedsiębiorstwa od utraty rynku, skoro w wielu przypadkach mechanizmy ochrony przed pandemią zamykają ludzi w domach, ograniczają przemieszczanie się czy możliwość korzystania z usług lokalnych. Jest to zarazem moment, w którym zwraca uwagę na rolę instytucji publicznych. Dysponując zasobami publicznymi, można tworzyć przyjazne warunki do funkcjonowania firm, które istnieją w lokalnych ekosystemach. Doświadczenia z projektu potwierdzają, że tak się faktycznie dzieje. Należy mieć nadzieję, że skala tych przedsięwzięć będzie większa – czemu służyć ma realizowany projekt Public4MSME.

Informacje o projekcie są dostępne na stronie internetowej www.public4sme.eu oraz siedzibie Działu Polityki Miejskiej i Innowacyjności w Agencji Rozwoju Mazowsza S.A. Zapraszamy do zapoznania się z katalogiem dobrych praktyk dostępnym na stronie internetowej projektu (z uwagi na międzynarodowy charakter projektu materiały są opracowane w języku angielskim).