Gorący polityczny rok w Ostrołęce. Możliwe są nawet... przedterminowe wybory

W ostrołęckim samorządzie 2022 rok może przynieść rewolucyjne rozwiązania - pewne wydarzenia z roku poprzedniego sprawiły, że możliwe są nawet... przedterminowe wybory prezydenta Ostrołęki. Wszystko zależy od prawa wybieralności obecnego włodarza.

Prawa wybieralności (bierne prawo wyborcze, krótko mówiąc - prawo startu) nie ma m.in. osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego. Utrata prawa wybieralności w trakcie kadencji skutkuje wygaszeniem mandatu. Taka sytuacja, choć bardzo nietypowa, w 2022 roku może przydarzyć się w Ostrołęce.

W grudniu 2021 r. prezydent Ostrołęki Łukasz Kulik w pierwszej instancji (Sąd Rejonowy w Ostrołęce) został skazany na karę 20 tysięcy złotych grzywny za winnego popełnienia czynów z art. 233 § 6 k.k. - chodziło o złożenie fałszywych oświadczeń przy przetargach. Od wyroku przysługuje odwołanie - odwoła się zarówno prezydent, jak i prokuratura. Wszystko jeszcze jest więc możliwe: wyrok prawomocny może być zarówno korzystniejszy dla włodarza miasta, włącznie z uniewinnieniem, jak i dużo mniej korzystny.

Gdyby obecne orzeczenie zostało utrzymane w mocy, dla prezydenta Kulika oznaczałoby to, że straciłby nie tylko 20 tysięcy złotych, ale i stanowisko po uprawomocnieniu wyroku. Przez rok, do zatarcia skazania, nie mógłby pełnić swojej funkcji. Gdy mandat wygasa przed upływem kadencji, funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego kandydata pełni osoba wyznaczona przez premiera RP. Wygaśnięcie mandatu przed upływem kadencji jest też równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy lub zastępców.

Jest też ścieżka odwoławcza. Od uchwały rady gminy albo postanowienia komisarza wyborczego o wygaśnięciu mandatu, zainteresowanemu przysługuje skarga do sądu administracyjnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia uchwały albo postanowienia. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, który stwierdził wygaśnięcie mandatu. Sąd administracyjny rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia jej wniesienia. Skargę kasacyjną wnosi się w terminie 14 dni. W takim przypadku wygaśnięcie mandatu następuje z dniem uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego oddalającego skargę.

Jeżeli doszłoby do takiej sytuacji, zmiana na najważniejszym stanowisku w mieście będzie nieunikniona.

Możliwe są też przedterminowe wybory. Ale nie w każdym przypadku...

Wszystko zależy od terminów.

W przypadku wygaśnięcia mandatu przed upływem kadencji, przeprowadza się wybory przedterminowe. Ale, w świetle przepisów, przedterminowych wyborów nie przeprowadza się, jeżeli ich data miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji prezydenta - w przypadku Ostrołęki data graniczna to koniec maja 2023 r.

Jeżeli wybory miałyby się odbyć między w okresie dłuższym niż 6, a krótszym niż 12 miesięcy przed zakończeniem kadencji (listopad 2022 r. - maj 2023 r.), to rada miasta może w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu, podjąć uchwałę o nieprzeprowadzaniu wyborów. Wtedy osoba wyznaczona przez premiera rządzi do końca kadencji.

Formalnie, wybory powinny odbyć się jesienią 2023 roku. I pewnie się wówczas odbędą - bo nawet jeżeli doszłoby do przedterminowych wyborów, to wybrany kandydat skończyłby kadencję tak jak pozostali samorządowcy, czyli byłaby to wyjątkowo krótka kadencja.