Elektrownia gazowo-parowa. Projekt CCGT Ostrołęka gotowy w 70 procentach

Powstający w Ostrołęce blok gazowo-parowy o mocy 745 MW to jedno z dwóch kluczowych przedsięwzięć Grupy Energa w zakresie budowy niskoemisyjnych źródeł bilansujących Krajowy System Elektroenergetyczny. Realizacja projektu w Ostrołęce obejmuje kompleksowe przygotowanie bloku energetycznego w formule EPC (Engineering, Procurement, Construction), czyli „pod klucz”, w tym: prace projektowe, nadzór nad zakupami, dostawami oraz robotami budowlanymi.

Poziom zaawansowania prac na koniec maja 2024 roku sięgnął blisko 70 proc. Realizacja przebiega zgodnie z założonym harmonogramem.

Kluczowa inwestycja

Blok energetyczny w Ostrołęce to jedno z kluczowych przedsięwzięć Energi z Grupy ORLEN w zakresie budowy niskoemisyjnych źródeł bilansujących Krajowy System Elektroenergetyczny. Nowa jednostka będzie wspierać stabilność dostaw energii elektrycznej podczas trwającej transformacji energetycznej Polski.

Inwestycja w blok gazowo-parowy w Ostrołęce pomaga realizować zarówno cele dekarbonizacyjne Polski, jak też samej Grupy ORLEN i Energi. Koncern w swoim segmencie energetycznym dąży do redukcji emisji dwutlenku węgla o 40 proc. na każdej MWh (megawatogodzinie) do 2030 roku oraz do osiągnięcia neutralności emisyjnej do 2050 roku.

Projekt budowy elektrowni gazowo-parowej w Ostrołęce ma także zagwarantowane finansowanie, ponieważ inwestor, czyli spółka CCGT Ostrołęka podpisała umowę o zewnętrzne finansowanie kredytowe w formule project finance z konsorcjum składającym się z polskich i międzynarodowych instytucji finansowych.

Gaz wsparciem dla rozwoju OZE

Elektrownie gazowo-parowe charakteryzują się dużą elastycznością oraz możliwością szybkiego przejścia od stanu wygaszenia do pełnej wydajności. To cechy o kluczowym znaczeniu dla systemu elektroenergetycznego z rozwijającymi się dynamicznie źródłami odnawialnymi. W przypadku zagrożenia deficytem mocy, np. ze względu na niesprzyjające dla produkcji z OZE warunki pogodowe, bloki typu CCGT mogą uzupełniać niedobory poprzez sprawne bilansowanie produkcji energii elektrycznej. Z tego względu zarówno źródła odnawialne, jak i niskoemisyjne elektrownie gazowe stanowią dwa podstawowe filary strategii rozwoju Energi do końca 2030 roku, komplementarnej ze Strategią ORLEN2030. Dokument zakłada wzrost mocy zainstalowanej w OZE Energi do 3,6 GW do końca obecnej dekady.

Strategiczny kierunek rozwoju

Grupa Energa, w odpowiedzi na zmiany wprowadzone do strategii rozwoju Grupy ORLEN, zaktualizowała w grudniu ub. r. założenia Wieloletniego Planu Inwestycji Strategicznych (WPIS) i Strategicznego Planu Rozwoju (SPR). Rozpisane na lata 2024-2030 dokumenty zakładają znaczący wzrost planowanych nakładów inwestycyjnych. W perspektywie siedmiu lat spółki Grupy Energa zrealizują inwestycje o łącznej wartości blisko 48 mld zł w celu intensywnego wzrostu mocy zainstalowanych w OZE oraz dalszego wzrostu sprzedawanej energii elektrycznej pochodzącej z OZE. Realizacja zaktualizowanego planu strategicznego może przynieść wzrost EBITDA Grupy Energa wynoszący dwuipółkrotność wyniku za 2022 rok.

Prawie 14 mld zł przeznaczone zostanie na rozwój źródeł odnawialnych. Dzięki temu moc zainstalowana w aktywach odnawialnych Grupy Energa wzrosnąć ma do poziomu ok. 3,6 GW do roku 2030.

Na placu budowy

Na plac budowy dotarły już kluczowe elementy bloku energetycznego. Kolejne etapy budowy elektrowni w Ostrołęce wiązały się z wyzwaniami logistycznymi i inwestycyjnymi. W styczniu 2024 roku na plac budowy trafiła turbina gazowa – ostatni z elementów turbozespołu elektrowni. Turbina należy do najnowocześniejszych urządzeń montowanych w elektrowniach typu CCGT, charakteryzuje się dużą elastycznością oraz możliwością szybkiego przejścia od stanu wygaszenia do pełnej wydajności.

W 2023 roku na teren budowy trafiły elementy wykonane w Polsce – turbina parowa oraz generator – które powstały w fabrykach w Elblągu i Wrocławiu. Turbozespół, czyli serce elektrowni znajdzie swoje miejsce na – ukończonej w 2023 roku – podziemnej części betonowego fundamentu. Około 2400 metrów sześciennych mieszanki betonowej dostarczonych zostało z trzech wytwórni – w Ostrołęce i Łomży. Proces betonowania fundamentu trwał około 30 godzin.

Gazociąg już gotowy

Na potrzeby funkcjonowania elektrowni powstał także – zgodnie z harmonogramem – 28-kilometrowy gazociąg biegnący przez teren pięciu gmin w województwach podlaskim i mazowieckim. Jego zadaniem jest połączenie budowanego w Ostrołęce bloku gazowo-parowego z interkonektorem Polska-Litwa, który zasili powstającą elektrownię gazem ziemnym.

Czym jest blok gazowo-parowy

Blok gazowo-parowy (CCGT) jest połączeniem układu turbiny gazowej i turbiny parowej. Charakteryzuje go wysoka sprawność, niska awaryjność połączona z dużą dyspozycyjnością, duża elastyczność w zakresie warunków pracy. Blok w Ostrołęce zasilany będzie gazem ziemnym wysokometanowym. Został zaprojektowany jako jednostka jednowałowa (ang. single shaft) z turbiną gazową, turbiną parową oraz generatorem na jednym, wspólnym wale ze sprzęgłem pomiędzy turbiną parową i generatorem. Blok będzie wyposażony w kocioł odzysknicowy HRSG (ang. Heat Recovery Steam Generator) oraz chłodnię wentylatorową. Bloki CCGT mają wyższą sprawność wynikającą z wykorzystania razem turbiny gazowej i parowej.

Turbina gazowa to najważniejszy element stanowiący źródło napędowe generatora produkującego energię elektryczną. Turbina gazowa 9HA.02 w połączeniu z turbiną parową zapewnia wyjątkowo niskie koszty cyklu użytkowania w przeliczeniu na megawat. System spalania DLN 2.6e zastosowany w 9HA pozwala na zaawansowane mieszanie wstępne w celu zmniejszenia emisji NOx, równocześnie umożliwiając wysoką sprawność elektrowni.

Kocioł Odzysknicowy

W bloku CCGT spaliny po wykonaniu pracy w turbinie gazowej kierowane są do kotła odzysknicowego (HRSG), w którym produkowana będzie para służąca do napędu do turbiny parowej. Odzysk ciepła ze spalin pozwala na uzyskanie wyższej sprawności bloku.

Aktualnie na budowie trwa montaż tzw. części ciśnieniowej kotła dobiega końca i w najbliższym czasie odbędzie się próba wodna ciśnieniowa dla potwierdzenia jego szczelności.

Turbina parowa to maszyna, która pozwala przekształcić energię cieplną pary wodnej na energię mechaniczną, która służyć będzie napędowi generatora. W Elektrowni Ostrołęka wykorzystana zostanie turbina STF-D650 zapewniająca wysoką wydajność w połączeniu z najnowocześniejszymi zabezpieczeniami.

Generator to kluczowe urządzenie, które – dzięki usytuowaniu na wspólnym wale w centralnej części turbozespołu, napędzany jest z obu stron przez turbiny: gazową oraz parową. Generator synchroniczny przekształca wytworzoną przez turbiny energię mechaniczną w ostateczny produkt końcowy elektrowni, jakim jest energia elektryczna. Produkcja energii elektrycznej w generatorze następuje w wyniku obracania się wirnika generatora wytwarzającego pole magnetyczne, a energia elektryczna generowana jest w uzwojeniach generatora zgodnie z zasadą indukcji elektromagnetycznej.

Generator zastosowany w ostrołęckiej elektrowni dzięki swojej konstrukcji umożliwia wytwarzanie energii elektrycznej w cyklu kombinowanym z wykorzystaniem turbiny gazowej oraz parowej, zmniejszając tym samym powierzchnię zabudowy w elektrowni. Aktualnie turbina gazowa i generator są posadowione na fundamencie i trwa ich dalsze centrowanie i montaż. Turbina parowa również jest w trakcie posadowienia podzespołów na fundamencie i ich centrowania.

Finansowanie inwestycji docenione przez ekspertów

Inwestycja ma zagwarantowane finansowanie – inwestor CCGT Ostrołęka, spółka zależna Energi z Grupy ORLEN – podpisał umowę o zewnętrzne finansowanie kredytowe w formule project finance z konsorcjum składającym się z polskich i międzynarodowych instytucji finansowych. Transakcja dotycząca pozyskania finansowania otrzymała prestiżową nagrodę magazynu IJ Global Awards w kategorii Power Deal of the Year 2023 in Europe.

Energa realizuje projekt budowy elektrowni gazowo-parowej w formule EPC, czyli „pod klucz”.