Duża ustawa medialna w Sejmie

Kompleksowa regulacja zadań, organizacji i finansowania mediów narodowych – w Sejmie o propozycji tzw. dużej ustawy medialnej.

W łącznej dyskusji Sejm planuje rozpatrzyć w pierwszym czytaniu - w przypadku rozstrzygnięcia o włączeniu do porządku obrad 17. posiedzenia - projekty ustaw, które mają być podstawą reformy mediów publicznych w Polsce. Chodzi o wniesiony przez grupę posłów KP Prawo i Sprawiedliwość pakiet obejmujący: projekt ustawy o mediach narodowych (druk nr 442), projekt ustawy o składce audiowizualnej (druk nr 443) i propozycję przepisów wprowadzających (druk nr 444). Uzasadnienie projektów przedstawi posłanka Elżbieta Kruk.

Projekt ustawy o mediach narodowych określa zadania instytucji mediów narodowych, ich organizację, sposób działania i finansowania oraz zasady sprawowania nadzoru nad tymi instytucjami. Zgodnie z projektem instytucjami mediów narodowych będą narodowe instytucje radiofonii i telewizji oraz Polska Agencja Prasowa. Do narodowych instytucji radiofonii i telewizji projekt zalicza Polskie Radio, Telewizję Polską oraz 17 rozgłośni regionalnych Polskiego Radia. W projekcie podkreślono, że w strukturze Telewizji Polskiej działają także oddziały terenowe określone w jej statucie.

Zgodnie z projektem instytucje mediów narodowych mają pełnić misję publiczną. W przypadku radia i telewizji ma ona polegać m.in. na pozyskiwaniu i rozpowszechnianiu rzetelnych informacji z kraju i z zagranicy, kultywowaniu tradycji narodowej oraz wartości patriotycznych i humanistycznych. Ponadto instytucje te mają w ramach misji publicznej m.in. oferować społeczeństwu zróżnicowane programy radiowe i telewizyjne oraz inne usługi w zakresie informacji, publicystyki, kultury, edukacji, sportu i rozrywki z zachowaniem zasad bezstronności, pluralizmu, niezależności i wysokiej jakości. Z kolei do zadań PAP ma należeć pozyskiwanie i przekazywanie odbiorcom rzetelnych, obiektywnych i wszechstronnych informacji z kraju i z zagranicy. W swoich przekazach instytucje mediów narodowych mają dbać o kulturę języka polskiego, wysokie standardy profesjonalne i etyczne dziennikarstwa oraz należytą jakość merytoryczną i techniczną przekazów. Wnioskodawcy proponują ponadto, by organizacje pożytku publicznego mogły w publicznym radiu i telewizji nieodpłatnie informować o prowadzonej przez nie działalności. Z wykonywania tych obowiązków narodowe instytucje radia i telewizji mają składać KRRiT roczne sprawozdania.  

Projekt przewiduje powstanie Rady Mediów Narodowych. Jej kadencja ma trwać 6 lat. W jej skład ma wchodzić 6 członków, powoływanych po dwóch przez Sejm, Senat i Prezydenta spośród obywateli polskich wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w sprawach związanych z zadaniami, działaniem i finansowaniem mediów. Jednego z członków Rady ma powoływać Sejm spośród trzech kandydatów zgłoszonych przez najliczniejszy klub opozycyjny. Zgodnie z projektem Rada ma przedstawiać corocznie do 31 marca Sejmowi, Senatowi i Prezydentowi sprawozdanie ze swojej działalności oraz informację o najważniejszych problemach mediów narodowych. Dokumenty mają być także przekazywane premierowi oraz przewodniczącemu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Instytucje mediów narodowych mają być państwowymi osobami prawnymi, zarządzanymi i reprezentowanymi na zewnątrz przez dyrektorów naczelnych, będących redaktorami naczelnymi w rozumieniu Prawa prasowego.

Dyrektorów naczelnych i ich zastępców oraz dyrektorów oddziałów terenowych ma powoływać przewodniczący Rady Mediów Narodowych po przeprowadzeniu konkursu. Dyrektorzy naczelni mają opracowywać dwuletnie plany pełnienia misji publicznej oraz roczne plany programowo-finansowe. Ich projekty mają być przedstawiane właściwym społecznym radom programowym oraz podawane do wiadomości publicznej. Ma je zatwierdzać Rada Mediów Narodowych.

W pełnieniu misji publicznej instytucje mediów narodowych mają korzystać z Funduszu Mediów Narodowych. Będzie to państwowa osoba prawna, którą zarządzać ma Rada Mediów Narodowych. Projekt przewiduje, że statut Funduszu ma zostać nadany przez Marszałka Sejmu w formie zarządzenia na wniosek Rady Mediów Narodowych. Statuty instytucji mediów narodowych mają zostać nadane uchwałami Rady.

Natomiast w projekcie ustawy o składce audiowizualnej wnioskodawcy proponują, aby od 1 stycznia 2017 r. abonament rtv został zastąpiony składką audiowizualną - nową daniną publiczną w celu finansowania misji publicznej mediów narodowych. Składka ma być pobierana przy rachunku za energię elektryczną i wynosić 15 zł miesięcznie od każdego punktu poboru prądu. Autorzy projektu wskazują, że dla gospodarstwa domowego korzystającego tylko z jednego punktu poboru to o 7,70 zł mniej niż dotychczasowa miesięczna opłata abonamentowa za posiadanie telewizora. W myśl projektu, obowiązek zapłaty składki będą mieli końcowi odbiorcy energii elektrycznej bez względu na status prawny (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej).

Zwolnienie ze składki będzie przysługiwać gospodarstwom domowym, w których odbiorca końcowy lub jego małżonek zameldowany na pobyt stały pod tym samym adresem ukończył 75 lat lub ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Składki nie będą musiały opłacać także m.in. osoby uprawnione do ryczałtu energetycznego, świadczenia opiekuńczego lub świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko w ramach programu 500+. Zgodnie z projektem, ze składki zwolnione będą także dodatkowe punkty poboru w miejscu zamieszkania. To np. sytuacje, gdy licznik jest zainstalowany w garażu obok budynku mieszkalnego czy w stodole blisko domu rolnika.

Przedsiębiorstwa energetyczne będą inkasować składkę audiowizualną i przekazywać ją do organu podatkowego, a ten z kolei na rachunek Funduszu Mediów Narodowych. Będą musiały też m.in. informować odbiorców końcowych o obowiązku zapłaty składki i sposobie jej uiszczania. W związku z nowymi obowiązkami przedsiębiorstwa energetyczne będą otrzymywać zryczałtowane wynagrodzenie. Od 2018 r. wyniesie ono 20 gr miesięcznie od każdego obsługiwanego punktu poboru., a w 2017 r. 30 gr - ze względu na konieczność poniesienia nakładów na rozpoczęcie funkcjonowania systemu.

Autorzy projektu ustawy o składce audiowizualnej przywołują szacunki Agencji Rynku Energii, która przewiduje, że z tytułu składki do Funduszu Mediów Narodowych w 2017 r. wpłynie 2 mld 37 mln zł, a w kolejnym roku 2 mld 58 mln zł. Zdaniem wnioskodawców największą wadą dotychczasowych przepisów jest to, że nie zapewniają one powszechności poboru opłat. Autorzy projektu podkreślają, że obecny system okazuje się coraz bardziej anachroniczny i niewydolny. Według wnioskodawców projekt pozwoli uzyskać wpływy do Funduszu Mediów Narodowych w wysokości zbliżonej do tej, jaką możną by osiągnąć, gdyby dotychczasowe przepisy o opłatach abonamentowych były konsekwentnie egzekwowane, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów poboru.

Z kolei projekt ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o mediach narodowych i ustawę o składce audiowizualnej stwarza podstawy prawne do wprowadzenia w życie tych poselskich propozycji (z druków nr 442 i 443). Zgodnie z projektem przepisów wprowadzających, ustawa o mediach narodowych wejdzie w życie 1 lipca 2016 r. Wyjątkiem będą regulacje dotyczące organizacji Funduszu Mediów Narodowych (FMN) i jego organu – Rady Mediów Narodowych, a także społecznych rad programowych, które mają obowiązywać po upływie 3 dni od ogłoszenia przepisów wprowadzających. Ponadto, w projekcie zaproponowano, aby regulacje odnoszące się do gospodarki finansowej instytucji mediów narodowych i FMN weszły w życie 1 stycznia 2017 r. Ponadto, w myśl projektu przepisów wprowadzających, ustawa o składce audiowizualnej ma również wejść w życie (co do zasady) 1 stycznia 2017 r. Projekt m.in. wprowadza też zmiany w blisko 20 innych ustawach, np. ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, ordynacji podatkowej, ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych czy ustawie o radiofonii i telewizji.