Były nauczyciel nie dostanie świadczenia kompensacyjnego - orzekł sąd

Sąd Apelacyjny wydał istotny wyrok w sprawie nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Orzeczenie dotyczy nauczyciela, który przez wiele lat był zatrudniony w Szkole Podstawowej, jednak od 2017 roku przebywał na urlopie bezpłatnym, pracując jednocześnie na umowie zlecenie w sklepie motoryzacyjnym.

Sprawa rozpoczęła się, gdy mężczyzna w sierpniu 2022 roku złożył wniosek o przyznanie nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. ZUS odmówił przyznania świadczenia, jednak Sąd Okręgowy w Ostrołęce przychylił się do odwołania nauczyciela. Sprawa trafiła ostatecznie do Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, który zmienił wyrok sądu pierwszej instancji.

Były student seminarium i nauczyciel walczył w sądzie z ZUS-em

Mężczyzna, który walczyl w sądzie w ZUS, był studentem Wyższego Seminarium Duchownego, ale go nie ukończył. Później był katechetą w parafii, a następnie nauczycielem w szkole. Od 1990 do 2022 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu w Szkole Podstawowej. "Na datę ustania zatrudnienia jego ogólny staż jego pracy wynosił 31 lat 11 miesięcy i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym okres pracy nauczycielskiej wynosił 25 lat 10 miesięcy i 18 dni".

Dwa dni przed rozwiązaniem stosunku pracy mężczyzna złożył wniosek o przyznanie nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. ZUS odmówił mu prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego wskazując, że nie spełnia przesłanek do jego otrzymania, bowiem po rozwiązaniu nauczycielskiego stosunku pracy nadal wykonywał pracę na podstawie umowy zlecenia w sklepie. - Tym samym jego ostatnim zatrudnieniem nie była placówka oświatowa i zatrudnienie na stanowisku nauczyciela - wskazano. - Tym samym istota sprawy sprowadza się do rozstrzygnięcia kwestii, czy w zakresie pojęcia zawartego w art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy kompensacyjnej „rozwiązali stosunek pracy” mieści się wyłącznie konieczność rozwiązania stosunku pracy łączącego nauczyciela z podmiotem wymienionym w art. 2 pkt 1 tej ustawy, czy też z każdym podmiotem, z którym równolegle nauczyciel pozostaje w stosunku pracy lub jest połączony umową cywilnoprawną.

I ostatecznie Sąd Okręgowy przyznał rację nauczycielowi, wskazując:

W ocenie Sądu Okręgowego w uzyskaniu prawa do świadczenia kompensacyjnego nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że odwołujący po rozwiązaniu nauczycielskiego stosunku pracy miał nadal zawartą umowę zlecenia, o ile w dacie rozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy spełniał wszelkie warunki, aby uzyskać prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Na datę rozwiązania stosunku pracy ze szkołą spełniał wymogi wieku, ogólnego i nauczycielskiego stażu pracy. Na datę rozwiązania stosunku pracy ze Szkołą Podstawową (26.08.2022 r.) spełnił więc wszystkie warunki, wymagane do uzyskania prawa do świadczenia kompensacyjnego. Pozostawanie przez niego w stosunku zlecenia, zapoczątkowanego jeszcze w trakcie wykonywania pracy nauczycielskiej nie stoi na przeszkodzie przyznaniu mu prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce zmienił zaskarżoną decyzję ZUS-u, przyznał prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego począwszy od 27 sierpnia 2022 r. i stwierdził brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Ale zupełnie innego zdania był Sąd Apelacyjny w Białymstoku, do którego odwołał się ZUS.

- Zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie - orzekł sąd drugiej instancji.

Sąd: Seminarium się nie liczy, praca w parafii też nie

Sąd drugiej instancji dokładnie przeanalizował życiorys mężczyzny i jego zatrudnienie. Zdecydował się na wnioski dotyczące

- Do okresów składkowych lub nieskładkowych nie można zaliczyć okresu nauki w seminarium - stwierdził Sąd Apelacyjny. - W myśl wskazanego przepisu okresem nieskładkowym jest między innymi okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów. Brak jest dowodów na ukończenie nauki w wymiarze określonym w programie studiów - wskazano.

To jednak nie koniec - sąd uznał też, że do okresów składkowych lub nieskładkowych nie można też zaliczyć pracy katechetycznej w parafii. - Po pierwsze, brak jest dowodów, że był w tym okresie zgłoszony do ubezpieczenia. Ponadto brak jest dowodów dotyczących tego na jakiej podstawie wykonywał tę pracę oraz w jakim wymiarze, w szczególności czy wykonywał ją na podstawie stosunku pracy i w wymiarze nie mniejszym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

Sąd uznał też, że do pracy nauczycielskiej wlicza się tylko okresy wykonywania pracy, nie wlicza się okresów jej niewykonywania z powodu choroby, wskazując ostatecznie:

Do 4.01.2017 r. miał 25 lat 10 miesięcy i 18 dni pracy nauczycielskiej oraz 26 lat 4 miesiące i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Ma to kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia, ponieważ oznacza, że nie spełnia przesłanek do nabycia świadczenia kompensacyjnego. Przede wszystkim po 4.01.2017 r. nie był on nauczycielem w rozumieniu art. 2 pkt 1 i 4 ust. 1 o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (...) Na podkreślenie zasługuje też okoliczność, że do czasu zaprzestania wykonywania zatrudnienia jako nauczyciel (4.01.2017 r.) odwołujący nie spełniał przesłanki wieku, ani też ogólnego stażu – 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Nie można zatem uznać, że jako nauczyciel nabył prawo do świadczenia kompensacyjnego. Po 4.01.2017 nie mógł nabyć tego prawa ponieważ, jego stosunek prawny ze szkołą był zawieszony - nie był nauczycielem.

Sąd Apelacyjny uznał finalnie, że kluczowe znaczenie ma fakt, iż wnioskodawca od stycznia 2017 roku przebywał na urlopie bezpłatnym i faktycznie nie pracował jako nauczyciel. W uzasadnieniu wyroku podkreślono, że w czasie urlopu bezpłatnego stosunek pracy zostaje zawieszony, a osoby korzystającej z takiego urlopu nie można uznać za nauczyciela w rozumieniu ustawy o świadczeniach kompensacyjnych.

Wyrok ma istotne znaczenie dla interpretacji przepisów o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych. Pokazuje, że samo formalne pozostawanie w stosunku pracy ze szkołą nie jest wystarczające - konieczne jest faktyczne wykonywanie pracy nauczyciela w momencie nabywania uprawnień do świadczenia.