Kubeł i Czartoryski łączą siły w staraniach o odbudowę schronów „Lasa” [ZDJĘCIA]

Dzięki staraniom Mieczysława Olendra z Towarzystwa Ochrony Dziedzictwa Kurpiowszczyzny im. Adama Chętnika oraz staroście ostrołęckiemu Stanisławowi Kubłowi i posłowi Arkadiuszowi Czartoryskiemu, odbudowane zostaną schrony w miejscowości Piasecznia pod Ostrołęką. To stąd do 1948 żołnierze XVI Okr. NZW pod wodzą Józefa Kozłowskiego „Lasa” prowadzili partyzancką walkę z komunistycznym oprawcą.

Inicjatorem starań o odbudowę i udostępnienie zwiedzającym schronów służących żołnierzom podziemia niepodległościowego było Towarzystwo Ochrony Dziedzictwa Kurpiowszczyzny im. Adama Chętnika, na czele z prezesem Pawłem Olendrem. W działania zmierzające do odbudowy schronów zaangażowali się także starosta ostrołęcki, Stanisław Kubeł, poseł Arkadiusz Czartoryski, członkowie grupy rekonstrukcyjnej z Piaseczni i Kadzidła, myszynieckie nadleśnictwo, Wojskowa Komenda Uzupełnień z Ostrołęki oraz burmistrz Myszyńca.

W czwartek, 12 kwietnia w Piaseczni odbyło się spotkanie, podczas którego grupa zaangażowana w działania zmierzające do odbudowy i udostępnia schronu miała okazję do dokładnego zapoznania się z terenem i szczegółowego omówienia uroczystości 70. rocznicy tych pamiątkowych wydarzeń z lata 1948 roku. Odtworzenie bazy „Lasa” stanowić będzie jeden z elementów obchodów rocznicowych. W planach jest także rekonstrukcja walk, w wyniku których legendarny dowódca tzw Partyzanckiej Republiki Kurpiowskiej został aresztowany przez szturmujących bazę funkcjonariuszy UB.

- Planujemy odtworzenie bazy „Lasa”, stworzenie parkingu wraz ze zjazdami z drogi powiatowej, dojazdową ścieżkę rowerową oraz głaz z tablicą pamiątkową. Po stronie starostwa znalazło by się także umundurowanie grupy rekonstrukcyjnej biorącej udział w inscenizacji a także dostarczenie do miejsca pamięci głazu na którym umieszczona zostanie stosowna tablica – mówi starosta ostrołęcki Stanisław Kubeł.

Drewno niezbędne do odbudowy schronów zabezpieczy myszynieckie nadleśnictwo, które także wspólnie ze starostwem powiatowym stworzy ścieżkę rowerową wiodącą do miejsca pamięci. Pieczę nad całością inicjatywy sprawuje prezes Towarzystwa Ochrony Dziedzictwa Kurpiowszczyzny, Mieczysław Olender, stanowiący dla organizatorów działań nieocenione wręcz źródło wiedzy. Uczestniczący we wczorajszym spotkaniu poseł Czartoryski zadeklarował pomoc w pozyskaniu środków finansowych niezbędnych do przeprowadzenia prac renowacyjnych.

- Wniosek o wsparcie skierujemy do Ministerstwa Obrony Narodowej. Schrony są absolutnym unikatem w skali kraju i znajdują się w pięknym otoczeniu puszczy kurpiowskiej. Projekt przedsięwzięcia trafi niebawem do Instytutu Pamięci Narodowej – mówi poseł Czartoryski.

Do udziału w obchodach rocznicowych, które zaplanowano na przyszły rok, zaproszony zostanie m.in. prezydent RP Andrzej Duda czy Kampania Reprezentacyjna Wojska Polskiego. Szczegółowe informacje dotyczące samej uroczystości oraz rekonstrukcji już wkrótce na łamach naszego serwisu.

Siedziba partyzantów znajduje się w lasach leśnictwa Gleba nieopodal bagien Karaska. Podporucznik Józef Kozłowski „Las” po odejściu z Wileńszczyzny w 1944 roku, dołączył do 5 Pułku Ułanów AK dowodzonego przez ppor. Kazimierza Stefanowicza „Asa” i na czele swych kresowych podkomendnych uczestniczył w walkach z Niemcami podczas akcji „Burza” w rejonie miejscowości Jazgarka, Karaska i Charciabałda. Po 1945 roku „Las” został dowódcą XVI Okr. Narodowego Zjednoczenia Wojskowego i pełnił tą funkcję aż do czerwca 1948 roku. Siedziba dowództwa w lasach niedaleko bagien Karaska była miejscem, z którego partyzanci kierowali tak zwaną „Partyzancką Republiką Kurpiowską”.

Praktycznie do lata 1948 roku komuniści bali się zapuszczać na kurpiowszczyznę i jedynie barykadowali się w swojej siedzibie w Ostrołęce. Operacja przeciw partyzantom „Lasa”, która rozpoczęła się 25 czerwca 1948 r. o godz. 2.00 w nocy, skupiła: czterdzieści plutonów 1 i 2 Brygady KBW, funkcjonariuszy PUBP i MO oraz piętnaście plutonów elewów ze Szkoły Oficerskiej MO. Razem ok. 2 tysięcy ludzi – przeciwko 15 partyzantom!

Po okrążeniu schronów natarcie nastąpiło o godz. 4:00 rano. Walka trwała ok. 60 minut. Polegli partyzanci: Władysław Mydło „Bohun”, Kazimierz Borzymowski „Tur”, N.N. „Wiatr”, N.N. „Dąb”.

Józef Kozłowski „Las”, „Vis”, Piotr Macuk „Sęp”, Czesław Kania „Witold”, Henryk Tkaczyk „Sęk”, Bolesław Szyszko „Klon”, Apolinary Samsel „Sokół”, Piotr Darmofał „Ster”, Jan Kulesza „Bóbr”, N.N. „Lew”, Janina Chowańska z dzieckiem i Marianna Szyszko zostali aresztowani. UB-owcy zdobyli niestety bogate archiwum partyzanckie i sprzęt drukarski.

Od czasu tej bitwy dowództwo XVI Okr. NZW objął Mieczysław Dziemieszkiwewicz „Rój”. Józef Kozłowski „Las” został zamordowany 12 sierpnia 1949 roku w Warszawie. 1 marca 2015 roku Instytut Pamięci Narodowej potwierdził, że wśród szczątków wydobytych w kwaterze „Ł” na warszawskich Powązkach Wojskowych zidentyfikowano szczątki Józefa Kozłowskiego „Lasa”.